Συν-δημιουργία κληρονομιάς: σχεδιασμός από τα κάτω για τη διαχείριση της αγροτικής πολιτιστικής κληρονομιάς

Τις τελευταίες δύο δεκαετίες υπήρξε μια αξιοσημείωτη στροφή στη συζήτηση για τη διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς με έμφαση τις κοινωνικές αξίες που αντιπροσωπεύει. Αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί ως αποτέλεσμα πολλών συνεχιζόμενων διαδικασιών, για παράδειγμα της πολιτικής απο-αποικιοποίησης και άλλων δημοκρατικών επιδιώξεων, της οικονομικής επανεστίασης των αναπτυξιακών διαδικασιών και της αναστοχαστικής, μεταμοντέρνας κριτικής στην έρευνα των κοινωνικών επιστημών. Αυτές οι αλλαγές οδήγησαν σε εναλλακτικές προσεγγίσεις της πολιτιστικής κληρονομιάς, που κυμαίνονται από την αναγνώριση πολλών παρελθόντων, μέσω της ανάλυσης των σχέσεων εξουσίας μεταξύ ειδικών και περιθωριοποιημένων ομάδων, έως την αναγνώριση της πολιτιστικής αυτοδιάθεσης ως ανθρώπινο δικαίωμα, όπως αναφέρεται στη Διακήρυξη του Fribourg 2007.

Ο πρωταρχικός στόχος του έργου μας ήταν να ανοίξει ένα χώρος για διάλογο μεταξύ των τοπικών κοινοτήτων και των επαγγελματιών της πολιτιστικής κληρονομιάς, διευκολύνοντας την ουσιαστική διάδραση και την ανταλλαγή γνώσεων: α) προωθώντας την ενήμερη συμμετοχή του μη ειδικού κοινού στη διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς και στον σχεδιασμό του τοπίου, και β) παρέχοντας στους ειδικούς της πολιτιστικής κληρονομιάς μια σαφέστερη εικόνα των τοπικών πολιτιστικών αξιών.

Για να διευκολυνθεί αυτός ο στόχος, χρησιμοποιήσαμε δεδομένα από το προηγούμενο έργο «Unlocking Historic Landscapes in the eastern Mediterranean project» που χρηματοδοτήθηκε από το UKRI-AHRC (2006-7), το οποίο δημιούργησε έναν χάρτη Χαρακτηρισμού Ιστορικού Τοπίου (Historic Landscape Characterisation) για τη Νάξο με βάση τεχνολογίες γεωγραφικού εντοπισμού (GIS). Αυτά τα δεδομένα οργανώθηκαν μέσω των πορισμάτων του προγράμματος CHeriScape (και ιδιαίτερα των προκλήσεων για τη συμμετοχική προσέγγιση στα μνημεία/τοπία), χρησιμοποιώντας την καινοτόμο εφαρμογή για φορητές συσκευές RESCAPER και άλλες δημιουργικές μεθοδολογίες. Η δουλειά μας στη Νάξο, τη μελέτη περίπτωσής του έργου, ενέπλεξε τοπικούς φορείς, κοινότητες και άτομα για να διαμορφώσει ένα προσχέδιο διαχείρισης (Management Document) του αγροτικού χώρου και να δημιουργήσει μια εργαλειοθήκη για τη συλλογική διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Αποτελέσματα

Από τα μνημεία στα τοπία. Η αγροτική κληρονομιά της Νάξου ως πολιτιστική κληρονομιά υπό δημιουργία. Ναξιακά 8(2019): 243-255. http://bit.ly/ruralnaxos

Heritage in the making: The poetics of rural heritage and its mnemeiosis on Naxos island, Greece. Journal of Rural Studies. https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2020.04.021 ​

Can cultural economy be social? Discussing about the rural heritage of Greece. The Greek Review of Social Research. Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών. https://doi.org/10.12681/grsr.24827​​

Co-creating the future of rural heritage: An empirical application of the Nominal Group Technique to Naxos, Greece, International Journal of Heritage Studies 29(4):  294-313 https://doi.org/10.1080/13527258.2023.2181376

​