Η πρόταση για τη δημιουργία Μητροπολιτικού Πάρκου στον χώρο της ΔΕΘ (Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης) είναι σύμφωνη ως προς το ευρύτερο έργο της MONUMENTA για τη διατήρηση και διάσωση της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της Ελλάδας, που αφορά στην ανάδειξη και προστασία της νεότερης αρχιτεκτονικής κληρονομιάς και την ενεργοποίηση της κοινωνίας των πολιτών ως προς τη διάσωση αυτής της κληρονομιάς. Η πρόταση στηρίζεται σε μια τέτοια συλλογική κινητοποίηση, με συμμετοχή αρχιτεκτόνων, περιβαλλοντικών οργανώσεων και πολιτών, κάτι που ενδυναμώνει τον διάλογο για την πολιτιστική κληρονομιά ως κοινό αγαθό, με αντικείμενο έναν χώρου που έχει λειτουργήσει για δεκαετίες ως εκθεσιακός και εμπορικός πυρήνας στην πόλη της Θεσσαλονίκης.
Η MONUMENTA εστιάζει ιδιαίτερα στη νεότερη αρχιτεκτονική κληρονομιά (19ος – 20ός αιώνας), η οποία είναι συχνά παραγνωρισμένη και ευάλωτη σε καταστροφή, έχοντας υπερασπιστεί τη διατήρηση πάνω από 300 κτήρια και αρχιτεκτονικά σύνολα, όπως πρώην 401 Στρατιωτικό Νοσοκομείο, ΠΥΡΚΑΛ Ελευσίνας.
Ο χώρος της ΔΕΘ περιλαμβάνει σημαντικά κτίρια και δομές αυτής της περιόδου, ανάμεσα στα οποία μερικά από τα σημαντικότερα δείγματα μοντερνισμού της μεταπολεμικής περιόδου στη Θεσσαλονίκη, πολλά και από Θεσσαλονικείς αρχιτέκτονες, όπως είναι τα περίπτερα 1 των Ν. Εφέσιου και Α. Συμεών (1956), 2 και 6 του Κ. Τριποδάκη (1954), 7 των Γ. Κονταξάκη και Μ. Φωτιάδη (1969)και 8 των Ν. Μουτσόπουλου, Χ. Τζιλαλή, Γ. Κονταξάκη και Χ. Κουλουκούρη (1968), τα οποία έχουν μεγάλη αρχιτεκτονική αξία και χρήζουν διατήρησης και αποκατάστασης στην αρχική τους μορφή, όπου είναι δυνατό, ως μνημεία αρχιτεκτονικής και επαναχρησιμοποίησή τους, της ιστορικότητας, της μνήμης και του δημόσιου χώρου της πόλης.
Τα κτήρια έχουν αρχιτεκτονική αξία, αλλά και ιστορική σημασία, καθώς συνδέονται με την κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική ιστορία της Θεσσαλονίκης και της ΔΕΘ, συνδεδεμένα με τη συλλογική μνήμη πολλών γενεών πολιτών. Επιπλέον, έχουν τη δυνατότητα επανάχρησης, καθώς μπορούν να στεγάσουν πολιτιστικές, εκπαιδευτικές και κοινωνικές λειτουργίες στο πλαίσιο ενός Μητροπολιτικού Πάρκου. Αν αποκατασταθούν στην αρχική τους μορφή, τα ιστορικά αυτά περίπτερα διαθέτουν επαρκή επιφάνεια για τη φιλοξενία ήπιων εκθεσιακών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων, όπως η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου, οι οποίες θα παραμείνουν στο κέντρο της πόλης και θα πλαισιώνονται από ένα μητροπολιτικό πάρκο υψηλού πρασίνου, έκτασης τουλάχιστον 160 στρεμμάτων.
Θα αποτελέσουν ένα σπάνιο δείγμα συνόλου διατηρητέων εκθεσιακών περιπτέρων μαζί με τα είδη κηρυγμένα ως διατηρητέα γειτονικά κτήρια που περιλαμβάνονται και στην πρόταση της επί τόπου ανάπλασης, δηλαδή το Κτίριο Διοίκησης της ΔΕΘ των Εμ. Βουρέκα, Σπ. Στάικο και Πρ. Βασιλειάδη (1959), το περίπτερο της ESSO PAPPAS του Θ. Παπαγιάννη (1963), το περίπτερο της ΔΕΗ του Ι. Ρϊζου (1960), τώρα πλέον κτίριο του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης (MOMUS), τον Πύργο του ΟΤΕ, των Σ. Αναστασιάδη και Σ. Αγγελίδη (1971), το Αλεξάνδρειο Μέλαθρο (Palais des Sports) του Π. Τζανέτο και Γάλλων συνεργατών (1960) και τη μνημειακή νότια πύλη της ΧΑΝΘ (1939–1951).
Η δημιουργία ενός Μητροπολιτικού Πάρκου αποτελεί μια ώριμη, προοδευτική και απόλυτα τεκμηριωμένη επιλογή για το μέλλον της πόλης και της ευρύτερης περιοχής, που ενισχύει το δημόσιο χώρο, προσφέρει έναν ισότιμα προσβάσιμο χώρο για ψυχαγωγία, πολιτισμό και κοινωνική συνέρευση, βελτιώνει την περιβαλλοντική ποιότητα και το μικροκλίμα της περιοχής, αναδεικνύει την πολιτιστική ταυτότητα των αστικών περιοχών και λειτουργεί ως ήπια εναλλακτική λύση σε μεγάλης κλίμακας επενδυτικά σχέδια που αλλοιώνουν την ταυτότητα του τόπου και παραγνωρίζουν την αρχιτεκτονική αξία του. Παρόμοια παραδείγματα θα μπορούσε κανείς να εντοπίσει στην πρώην Expo του Μιλάνο (Parco EXPO), στο Tempelhofer Feld του Βερολίνου, αν και στις δύο περιπτώσεις πρόκειται για επεμβάσειςσε περιαστικές περιοχές και όχι στην καρδιά της πόλης, όπως στην περίπτωση της ΔΕΘ.
Συνολικά, το Μητροπολιτικό Πάρκο μπορεί να αποτελέσει ζωντανό κύτταρο πολιτισμού και μνήμης, έναν ανοικτό χώρο για τους πολίτες, όπου η ιστορία και η φύση συνυπάρχουν, μια πιο βιώσιμη πόλη. Ο χώρος φέρει επίσης όλα τα χαρακτηριστικά ώστε να χαρακτηριστεί ιστορικός τόπος, είναι ένας ομοιογενής χώρος μεταγενέστερος του 1830, ο οποίος πρέπει να διατηρηθεί λόγω της αρχιτεκτονικής, και ιστορικής σημασίας του, όπως ορίζει και ο νόμος 3028/2002 (ΦΕΚ 153 Α) για την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς και ήδη ο κωδικοπ. Νόμος 4858/2021 (ΦΕΚ 220 Α)
Η πρόταση για Μητροπολιτικό Πάρκο στη ΔΕΘ προσφέρει μια σπάνια ευκαιρία επαναπροσδιορισμού του ρόλου της στο πολεοδομικό κέντρο της πόλης και εμπίπτει ως εφαρμογή στην πράξη των αρχών της MONUMENTA: προστασία της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, βιώσιμη διαχείριση του αστικού χώρου, ανάδειξη της ιστορικής συνέχειας της πόλης και ενίσχυση της συλλογικής ευθύνης για την πολιτιστική κληρονομιά και την στηρίζουμε.
